Mekanik Tesisat inşaat işlerinde yaşam standartlarını ve konforu arttırmaya yönelik yapılan ve yapının iç sistemini oluşturan bileşenlerin bütünüdür. Makine mühendisliğinin etkinlik alanına giren mühendislik dalıdır.
Bunu insanlardaki atardamar sistemine benzetebiliriz. Vücudumuzu kaplayan derimizi binanın dış cephesine, kemiklerimizi de binanın kolon ve kirişlerine benzetirsek; vücudumuzda dolaşan ve bir sistem oluşturan damarlara da mekanik tesisat diyebiliriz.
Mekanik Tesisat Hizmetleri ve Yaşanabilir Yapılar
Mekanik tesisat tasarım hizmetlerini genel olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Isıtma Tesisatı
- Sıhhi Tesisat
- Yangın Tesisatı
- Klima Tesisatı
- Havalandırma Tesisatı
- Güneş Enerjisi Tesisatı
- Doğalgaz Tesisatı
- Asansör Tesisatı
- Basınçlı Hava Tesisatı
- Medikal Gaz Tesisatı
- Çamaşırhane ve Mutfak Tesisatı
- Buhar, Kondends, Kızgın Su ve Kızgın Yağ Tesisatı
- Havuz Tesisatı
- Mekanik Otomasyon
- Fenni Muayene
Yapı ve tesislerin diğer mekanik ve her türlü ısı donanımı ile ilgili plan, proje, resim, hesap ve ihale dosyasının hazırlanması ve bunların uygulanması ile ilgili her türlü teknik denetim ve kontrollük hizmetlerinin kanun ve yönetmeliklere, tekniğin ve mesleğin genel ilke ve çıkarlarına uygun olarak uyum ve birlik içinde yapılmasıdır.
Mekanik Tesisat Çeşitleri:
1) Isıtma Tesisatı
Isıtma tesisatı, kullanım bina içindeki sıcaklığın istenilen derecelerde tutulabilmesi için kurulan bir mekanik tesisat türüdür. Isıtma tesisatındaki ana amaç sıcaklığı bina içinden dış ortama doğru oluşabilecek ısı kaybının önüne geçmektir.
Bir binada genelde ısıtma tesisatı olarak kazan, radyatör, fan coil, ısıtma sirkülasyon pompaları, gidiş-dönüş boru hatları ve kollektörler, yine bu hatlar üzerine konulan vana ve armatürler yer alır. Genel olarak ısıtma kazanlarında kapalı devre olarak ısıtılan su belli bir sıcaklığa ulaşır ve pompalar yardımıyla sirküle edilerek ortamdaki radyatör fan coil gibi ısıtıcı elemanlar ile ortamın ısıtılması sağlanır.
2) Havalandırma Tesisatı
Havalandırma tesisatı binanın içine doğal ya da mekanik sistemler aracılığıyla temiz hava akımının sağlanmasına olanak sağlamak amacıyla yapılan bir mekanik tesisat türüdür. Ana amacı binanın hava kalitesinin artırılmasını sağlamaktır. Bir diğer görevi ise binanın hava kalitesinin iyileştirilmektir. Fanlar, menfez, difüzör ve anemostad gibi teknik araçlar mekanik tesisat sistemi içine dahildir.
Klima santrali dışında havalandırma ve egzoz fanları, egzoz aspiratörleri, vantilatörler sistem içerisinde benzer görevler yaparlar.
3) Soğutma Tesisatı
Soğutma tesisatı da ısıtma tesisatı gibi bina içindeki sıcaklıkla ilgilidir. Ortamın sıcaklığını çevre sıcaklığının altına indirmek ve istenen seviyede muhafaza etmek gibi amaçlar doğrultusunda yapılır. Soğutma sistemleri bir merkezde soğutulmuş akışkanı nihai soğutuculara taşıma yoluyla yapılır. Soğutma tesisatı ısıtma tesisatının tam tersi prensiplerle çalışır.
4) Yangın Tesisatı
Yangın tesisatı, yangın ihtimali göz önüne alınarak yangın anında insan sağlığına ve maddi eşyalara zarar gelmeden yangını söndürmek amacıyla yapılan bir mekanik tesisat türüdür. Yangın tesisatını oluşturan 3 farklı sistem vardır. Bunlar yangın söndürme sistemi, duman tahliye sistemi ve basınçlandırma sistemidir. Yangın tesisatlarının düzenli olarak kontrolden geçirilerek başarılı bir şekilde fonksiyon gösterdiğinden emin olunması can ve mal güvenliği açısından oldukça kritiktir.
5) Sıhhi Tesisat
Sıhhi tesisat binanın su işleriyle ilgili mekanik tesisat çeşidir. Genel amaçları arasında yapı için su temini; suyun depolanması, ısıtılması, yumuşatılması, arıtılması ve basınçlarındırılması gibi işlemler bulunur. Su en temel insan ihtiyaçlarından biri olduğu için sıhhi tesisat da en büyük öneme sahip mekanik tesisat işlemlerinden biridir. Bu yüzden sıhhi tesisat daha mimari aşamadan itibaren dikkate alınması gereken konuların başında gelmektedir.
Bu 5 temel mekanik tesisat çeşidi dışında doğalgaz tesisatı, buhar tesisatı, havuz tesisatı, güneş enerjisi tesisatı vb. gibi sadece bazı binalarda bulunan türler de vardır.